Voor het derde achtereenvolgende jaar zijn de cijfers van de HIC-delicten gedaald en worden doelstellingen ruimschoots gehaald. De intensieve en integrale aanpak, gericht op dader, slachtoffer en domein, werpt vruchten af. Mede door innovatie, zoals het toepassen van voorspellende modellen, zijn de mogelijkheden vergroot om mensen en middelen effectief in te zetten. Het actief betrekken van burgers en ondernemers, om de heterdaadkracht te vergroten, is een vast en onmisbaar onderdeel van de aanpak geworden.
In 2017 heeft een mix aan preventieve, communicatieve en fysieke maatregelen van de veiligheidspartners bijgedragen aan de vermindering van het aantal High Impact Crimes:

• vernieuwd Overvallen-protocol door politie, Openbaar Ministerie (OM), Slachtofferhulp Nederland en gemeente (waaronder Economische Zaken);
• afspraken over gegevensuitwisseling tussen politie en gemeente;
• voorspelmodel dat zowel voor woninginbraak als autokraak het risico per buurt kan voorspellen is ontwikkeld vanuit informatie gestuurd werken;
• vernieuwde PolitieKeurmerkVeilig Wonen-subsidieregeling is vastgesteld, waarbij de regeling ook toepasbaar is gemaakt voor de oudere woningvoorraad;
• inzet op seniorenveiligheid (onderzoek ‘babbeltructrainingen’).

De verwachting is dat aandacht nodig blijft om de huidige resultaten te behouden. Punt van zorg blijft dat ophelderingspercentages geen gelijke tred houden met het aantal High Impact Crimes.

In het Veiligheidshuis Regio Utrecht (VHRU) is in 2017 de integrale aanpak van HIC-plegers uitgevoerd, de zogenaamde Top-X aanpak. In 2017 zijn 151 Top-X-ers (2016: 89) besproken waarvan 22 minderjarig (18-), 90 adolescent (18 tot 24 jaar) en 39 volwassen (24+). Bijna drie kwart van de Top-X is dus nog geen 24 jaar oud (2016: bijna twee derde). In 2017 zijn 3 minderjarigen, 1vijftien adolescenten en 22 volwassenen uitgestroomd.

In 2017 zijn ongeveer 660 gedetineerden aangemeld bij het coördinatiepunt nazorg/re-integratie. In het kader van re-integratie van volwassen (ex-)gedetineerden is in 2016 gestart met versterken van de samenwerking tussen Penitentiaire Inrichting (PI), reclassering, gemeente en bij de inzet betrokken ketenpartners. Om de uitstroom naar de maatschappij en de re-integratie zo goed mogelijk te laten verlopen, is het van belang om betrokkenen passende en tijdige zorg te bieden tijdens en na detentie. Dit werkt beter als inzet en ervaringen in de periode voorafgaand aan detentie worden meegenomen en, indien gewenst en mogelijk, worden voortgezet tijdens en na detentie. Het credo hierbij is: 'één gedetineerde – één plan'. Het uiteindelijke doel is het realiseren van sluitende ketensamenwerking: instroom – doorstroom – uitstroom.

Utrecht kent een levendige uitgaanscultuur. Het programma ‘Veilig Uitgaan’ heeft in 2017 bijgedragen aan beheersing van uitgaansgeweld en –overlast. Gemeente, politie, KHN-afdeling Utrecht en VRU (brandweer) hebben de afspraken van het convenant convenant Veilig Uitgaan 2016-2021 uitgevoerd.

De aanpak van huiselijk geweld valt voornamelijk onder het programma Maatschappelijke Ondersteuning. Vanuit het programma Veiligheid passen we de maatregel van tijdelijk huisverbod toe. In 2017 zijn 44 huisverboden opgelegd.

Agressie en geweld tegen medewerkers in de publieke sector, pakken we aan door middel van lik-op-stuk-beleid, in aansluiting op het inmiddels beëindigde landelijke programma Veilige Publieke Taak (VPB). 
In 2017 heeft de politie 312 misdrijven geregistreerd. Dit is een lichte daling ten opzichte van de 318 misdrijven die in 2016 werden geregistreerd. De gelijkblijvende cijfers kunnen verklaard worden doordat de aanpak heeft bijgedragen aan het vergroten van de meldingsbereidheid. Uit de evaluatie van het landelijke programma blijkt dat de VPT-aanpak heeft bijgedragen aan het besef dat agressie en geweld op de werkvloer onacceptabel zijn en in het verlengde daarvan aan een grotere meldingsbereidheid onder medewerkers met een publieke taak.

Er is een onderzoek uitgevoerd naar de positie van slachtoffers van HIC-delicten. De aanbevelingen worden in 2018 uitgewerkt in een concreet plan van aanpak.

Eind 2017 zijn er in Utrecht tien problematische jeugdgroepen. Zeven groepen bestonden ook al in 2016. De overige drie groepen zijn in de loop van 2017 in beeld gekomen. Het aantal jongeren dat eind 2017 deel uit maakt van een problematische jeugdgroep is 133. In de loop van 2017 zijn acht groepen afgesloten. Eén van de afgesloten groepen is begin 2017 in de aanpak opgenomen en stond dus nog niet in de rapportage over 2016.
Gemiddeld zitten er 13,3 jongeren in een groep. Er zijn twee groepen met slechts zes leden. De gemiddelde leeftijd is 18,8 jaar.

De afgelopen jaren bleef het aantal problematische jeugdgroepen redelijk stabiel. Dit jaar is het aantal groepen afgenomen van veertien groepen eind 2016 naar tien groepen eind 2017. Het gemiddeld aantal jongeren dat deel uit maakt van een groep is in 2017 wel toegenomen. Deze stijging is deels toe te schrijven aan de nieuwe groepen die dit jaar in beeld gekomen zijn. Twee van de drie nieuwe groepen hebben ieder zeventien leden.
De gemiddelde leeftijd per groep is 18,8 jaar. Tussen bestaande en nieuwe groepen zit hierbij een behoorlijk verschil. Bij de drie in 2017 nieuw ontstane groepen is de gemiddelde leeftijd respectievelijk 14,1 - 14,6 en 16,9 jaar. Alhoewel de gemiddelde leeftijd in zijn totaliteit iets omhoog is gegaan is het een zorgpunt dat bij de nieuwe groepen de gemiddelde leeftijd omlaag lijkt te gaan. Afgelopen jaar is er extra ingezet op de jonge jeugd (8-14 jaar) die zich zorgelijk in groepsverband op straat manifesteert. Bij de bestaande groepen is de gemiddelde leeftijd 19,9 jaar. Eind 2017 zijn veertien jongeren ouder dan 23 jaar.
De in 2016 losgelaten classificering in hinderlijk, overlastgevende en criminele groepen is in 2017 niet vervangen voor een landelijke classificatie. Wel was er behoefte aan een vorm van duiding van een groep. Bureau Beke heeft in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum
(WODC) van het ministerie van Justitie en Veiligheid een onderzoek verricht naar de duiding van problematisch groepsgedrag. Eind 2017 is dit rapport opgeleverd. Het onderzoek heeft ook een handreiking voor het werkveld opgeleverd. Deze handreiking hebben we in Utrecht al gebruikt om de vragenlijst ten behoeve van de analyse van de groep verder te verfijnen. Belangrijke pijlers voor de duiding zijn groepskenmerken, impact op de buurt, criminaliteit & houding en psychosociale problematiek. Voor alle groepen wordt maatwerk geleverd en een aanpak gericht op zorg en repressie gemaakt afhankelijk van waar het zwaartepunt van de problematiek ligt. Daar waar criminaliteit binnen de groep een grote rol speelt is het OM betrokken. Al een aantal jaren zien we de vraag naar het jongerenwerk in de stad toenemen. Het jongerenwerk wordt steeds beter gevonden en bevraagd door zowel jongeren als (mede) opvoeders als ouders, politie, docenten. Dat is positief en een gevolg van de beweging naar voren, waarbij steeds meer aan de voorkant van de problematiek gewerkt wordt en het versterken van de sociale basis. Door het groeien van de stad Utrecht is er ook een toename van het aantal jongeren, vooral in de wijken Vleuten de Meern en Leidsche Rijn.
Ook het Openbaar Ministerie (OM) maakt de beweging naar de voorkant. In 2017 is het OM meer betrokken bij de aanpak op de groep. Voorheen was er vooral een rol voor het OM bij individuen in de Top X. Indien uit alle verzamelde informatie blijkt dat het om een groep gaat waar criminele aspecten een grote rol spelen, is het Openbaar Ministerie betrokken bij het vervolgtraject. De bij de groep betrokken partners maken maatwerkafspraken over de integrale aanpak van de betreffende groep en ieders bijdrage hieraan. Dit kan leiden tot een grotere vraag voor inzet van capaciteit van OM en politie. Verzoeken voor extra capaciteit voor nadere analyse en een eventueel vervolgonderzoek op een jeugdgroep worden voorgelegd aan de driehoek en DSP.
We zien steeds vaker dat jeugdgroepen bestaan uit fluïde netwerken. Jongeren trekken vaker in wisselende samenstellingen op, maar zijn wel allen betrokken bij dezelfde groep. Social media speelt een steeds grotere rol.
Binnen de aanpak jeugdgroepen hebben we aandacht voor de verbinding met andere aanpakken waarbij criminele jeugd een rol speelt, zoals autobranden, drugs, ondermijning en aanpak ram- en plofkraken.

In 2017 zijn er veertien gebiedsverboden afgegeven. Waarvan twaalf in de wijk Leidsche Rijn bij de leden van de Barriusgroep. Het opleggen van de gebiedsverboden aan het overgrote deel van deze groep heeft in combinatie met mobiel cameratoezicht er toe geleid dat de straatoverlast (die fors aanwezig was) geminimaliseerd is. Naast de opgelegde gebiedsverboden hebben drie jongens uit drie verschillende jeugdgroepen voor de jaarwisseling 2017/2018 een waarschuwingsbrief ontvangen van de burgemeester in verband met het feit dat ze tijdens de vorige jaarwisseling betrokken zijn geweest bij incidenten. In totaal zijn er tijdens de jaarwisseling nog aan achttien personen dit soort waarschuwingsbrieven uitgereikt. Dit betrof verder geen personen uit een problematische jeugdgroep.

Zie verder Programma Jeugd, prestatiedoelstelling 2.3.1.

In 2017 was driekwart van de Top X-ers jonger dan 24 jaar. Van de 151 besproken Top X-ers waren er 22 minderjarig. Op de kopstukken van problematische jeugdgroepen, HIC-plegers, jeugdige veelplegers en personen die acute maatschappelijke problemen veroorzaakten werden de krachten van de verschillende partijen uit het Veiligheidshuis (zoals politie, Openbaar Ministerie, reclassering, SAVE, Raad voor de Kinderbescherming, gemeente) gebundeld. Er zijn zowel justitiële als zorginterventies ingezet om recidive te verminderen en perspectief te bieden. Naast de individuele aanpak werd ook gekeken naar het gezinssysteem (zorg voor broertjes en zusjes).

De samenwerking van gemeente, politie, JoU (Jongerenwerk Utrecht) en buurtteams is in 2017 verder geïntensiveerd. Partijen werken nu met korte lijnen samen in de wijken en reageren snel op zorgsignalen waarbij het Buurtteam door de Politie of JoU wordt geïntroduceerd in gezinnen. Door de ontwikkeling van de lokale persoonsgerichte aanpak kan er intensiever samengewerkt worden op ingewikkelde casuïstiek op snijvlak van zorg en veiligheid.

Een van de vormen van lokale PGA is de aanpak ernstig overlastgevende gezinnen (EOG). De EOG aanpak werd in 2017 ingezet in vier gezinnen waar zowel overlast als criminaliteit een rol spelen. Doel is met zorg en hulpverlening, en een drang- of dwangkader, de criminaliteit en het probleemgedrag van de gezinsleden te verminderen en een veilig opvoedklimaat voor de minderjarige kinderen te creëren.

Zoals gebruikelijk zijn in nauwe samenspraak met de wijkpartners voor alle Utrechtse wijken wijkveiligheidsplannen opgesteld en uitgevoerd. Veel bestaande en nieuwe activiteiten van en met bewoners hebben plaatsgevonden. Het gaat om initiatieven waar bewoners, stadsmakers veiligheid, politie en gemeente de handen ineenslaan voor een goed verloop van de ramadan en de jaarwisseling, waar jongeren centraal staan bij de invulling van een veilige, inclusieve wijk, waar ondernemers, omwonenden en gemeente samen aan de slag gaan om vernielingen in een winkelcentrum te verminderen, schouwen om fysieke maatregelen te nemen voor verbeteren van de veiligheid en bewustwordingscampagnes ter voorkoming van autokraak en woninginbraak.

Veel aandacht ging uit naar de gebiedsgerichte aanpak op de Kop van Lombok, de Amsterdamse Straatweg en het Versnellingsplan Overvecht. Over de voortgang van deze trajecten is de raad separaat geïnformeerd.

Fietsdiefstal blijft een hardnekkig probleem. De bewustwordingscampagnes en andere preventieve inspanningen vanuit het actieplan Fietsendiefstal hebben effect maar dat vertaalt zich nog beperkt in de cijfers. Mogelijk verklarende factoren daarvoor zijn dat in 2017 het fietsgebruik weer is gestegen, waaronder ook de duurdere (e-)fietsen.

Autokraak heeft ook volop aandacht gekregen. Met campagnes zijn forenzen die auto’s in buitenwijken parkeren gestimuleerd om met het openbaar vervoer naar het centrum te komen.

In het laatste kwartaal van 2017 vroeg de aanpak autobranden de nodige aandacht. Hierover is de raad begin 2018 uitgebreid geïnformeerd met brieven en tijdens raadsbijeenkomsten.

In 2017 is in 28 gebieden het officiële KVO-traject gerealiseerd. In de overige zes gebieden is hard gewerkt aan veilig ondernemen maar is het officiële KVO traject beëindigd omdat het instrument daar niet voldoende nut had.

Professionele veiligheidspartners, bewoners en ondernemers werken in de wijken intensief samen, bijvoorbeeld in de vorm van beheergroepen rondom hostels voor verslaafden en nachtopvang, parken of bijzondere plekken (zoals tegenover de Munt in de wijk West), met behulp van Whatsapp-groepen, buurtgerelateerde Facebookgroepen en belcirkels tussen bewoners. Ook in 2017 zijn bewoners opgeroepen om deel te nemen aan het landelijke Burgernet.

In 2017 zijn vele bewonersavonden gehouden, bijvoorbeeld over overlastproblematiek, jaarwisseling, verplaatsing van behandeling verslaafden. In het kader van de aanpak van radicalisering zijn de banden met de ‘bondgenoten’ verder aangehaald.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de oorzaak van onveiligheidsgevoelens complex en vaak ongrijpbaar is. Wetenschappers hebben een methode ontwikkeld om concreet, op lokaal niveau, aan de slag te gaan met het thema veiligheidsbeleving. Die methode houdt in dat onderzoek wordt gedaan in een klein gebied. Dat onderzoek verschaft inzicht in de lokale elementen die van invloed zijn op de veiligheidsbeleving maar ook een concreet handelingsperspectief.
Eind 2016 en begin 2017 is middels interviews onderzoek gedaan naar de veiligheidsbeleving in de buurt Nijenoord (Ondiep).
De veranderende buurt is voor de geïnterviewde buurtbewoners van Nijenoord de grootste verklaring voor de aangetroffen verstoorde veiligheidsbeleving in de buurt.
Daarnaast zijn in de interviews enkele hotspots in de buurt benoemd waar men zich onveilig voelt door de verkeerssituatie of door de aanwezigheid van hangjongeren op fysiek onaantrekkelijke locaties.
De verstoorde veiligheidsbeleving in Nijenoord kan eveneens verklaard worden door de risicoperceptie van de buurtbewoners. Op de hotspots wordt overlast gesignaleerd, het gevoel leeft dat er niet of nauwelijks sociale controle aanwezig is en men voelt zich niet gehoord en gezien door politie en gemeente. Dit leidt bij een aantal bewoners tot een stevige mate van bestuurlijke boosheid.
Het onderzoek in Nijenoord heeft concrete aanbevelingen opgeleverd die in 2018 als handelingsperspectief gebruikt zullen worden.

In 2017 is het ondermijningsbeeld Overvecht opgeleverd. In december 2017 heeft de gemeente samen met politie, Openbaar Ministerie en RIEC een grote handhavings- en opsporingsactie bij de parkeerboxen aan de Faustdreef uitgevoerd. Doel van de actie was normherstel en het sluiten van panden waar sprake was van georganiseerde hennepteelt. Daarnaast is onderzocht hoe de buurt weerbaarder gemaakt kon worden. Door vergunningaanvragers en betrokkenen bij vastgoedtransacties te onderwerpen aan een Bibobonderzoek is gebouwd aan een weerbare overheid en samenleving.

Raamprostitutie / mensenhandel
Tender het Nieuwe Zandpad

Na het ontbinden in 2016 van de huurovereenkomst met BeJa Accommodaties op basis van een negatief Bibob-advies zijn er een reeks verificatiegesprekken gevoerd met Non Nobis die als tweede uit de tender voor de realisatie van het Nieuwe Zandpad was gekomen. Uit de ingediende plannen en de gesprekken bleek dat het voorstel van Non Nobis op een aantal wezenlijke punten in strijd was met de uitgangspunten die mede op basis van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) zijn opgenomen in de tender. Non Nobis heeft vervolgens besloten zich terug te trekken.

Het college is vervolgens door middel van een meervoudig onderhandse aanbesteding op zoek gegaan naar andere partijen die het Nieuwe Zandpad willen ontwikkelen en de werkruimten verhuren aan exploitanten, of zelf als exploitant de ramen willen verhuren aan sekswerkers. Deze tenderprocedure is in de zomer van 2017 gestart met acht partijen die interesse toonden. Van de acht partijen die aanvankelijk interesse toonden hebben zich vijf daadwerkelijk ingeschreven voor de selectiefase. Vier partijen (twee van de vijf gaan samen verder) zijn doorgegaan naar de gunningsfase. Dat wil zeggen dat gesprekken zijn gevoerd met deze partijen over de precieze uitwerking van hun plannen. Partijen hebben plannen ingediend voor één of meer blokken van 32 werkruimten. Begin 2018 kan beoordeeld worden of partijen voldoen aan de gestelde criteria. Het tekenen van de intentieovereenkomst(en) zal naar verwachting het eerste kwartaal van 2018 plaatsvinden, waarna een Bibob-procedure volgt.

Het college heeft op 4 juli 2017 het definitieve inrichtingsplan voor de openbare ruimte op en om het Nieuwe Zandpad vastgesteld. Het ontwerp is tot stand gekomen na afstemming met omwonenden en direct betrokkenen via informatieavonden, rondetafelgesprekken en met de Werkgroep Omgeving het Nieuwe Zandpad. Ook is het ontwerp afgestemd met sekswerkers, politie, hulpverlening en andere belanghebbenden.
De eigenaren van de voormalige prostitutieboten in de Vecht hebben deze op één na allemaal weggehaald. Het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht begint in het voorjaar met de herinrichting van de oever van de Vecht. Het waterschap realiseert voor de damwand een natuurlijke oever.

Bestuurlijke maatregelen raamprostitutie en straatprostitutie (tippelzone Europalaan)
In 2016 was het registratieproces voor raamprostituees gemeld bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) vanwege en aanscherping hiervan. De aanscherping houdt in dat signalen van mensenhandel een reden kunnen zijn de desbetreffende sekswerker toestemming te weigeren om aan het Nieuwe Zandpad te werken. Medio 2017 heeft de AP aan het college kenbaar gemaakt dat zij het voornemen heeft de registratie onrechtmatig te verklaren, waarop de gemeente een zienswijze heeft ingediend.
In deze zienswijze is onder andere aandacht gevraagd voor het feit dat de AP een koppeling legt met de toekomstige Wet regulering prostitutie en dat het nog maar de vraag was of, wanneer en in welke eindversie deze wet ging gelden. Sinds 10 oktober 2017 is duidelijk dat het kabinet Rutte III van plan is alle vormen van bedrijfsmatige seksuele dienstverlening vergunningplichtig te maken. Daarnaast moet er een wettelijke grondslag komen voor lokale intakegesprekken die als doel hebben vanuit de gezondheidszorg zicht te houden op prostituees en misstanden te voorkomen. Het standpunt van de regeringspartijen lijkt dus perspectief te bieden voor een vorm van lokale registratie en is actief onder de aandacht van de AP gebracht. De AP heeft aangegeven in februari 2018 een besluit te gaan nemen.

Ten aanzien van de vergunningen voor de tippelzone is in 2017 één vergunning ingetrokken op basis van signalen van slachtofferschap mensenhandel en is er één vergunning geweigerd en één ingetrokken vanwege een te hoge kwetsbaarheid van de prostituees.

Hennepteelt/drugs

In 2017 zijn 87 hennepkwekerijen en -drogerijen opgerold. In 2016 waren dit er 91. In 2017 zijn 22 panden gesloten op grond van artikel 13b Opiumwet.

Bibob

In 2017 zijn 30 Bibob-onderzoeken afgerond.

Coffeeshops
Het lokale coffeeshopbeleid is aangepast en uitgevoerd. Dit beleid is erop gericht om het evenwicht tussen vraag en (kleinschalig) aanbod te bewaren, waardoor de verkoop via niet-gedoogde verkooppunten is bestreden.
In 2017 is één nieuwe coffeeshop (Vlampijpstraat) geopend. Het totale aantal van gedoogde coffeeshops komt daarmee op elf (van de maximaal zeventien). Voor de overige zes plekken zijn aanvragen in behandeling casu quo staan initiatieven op de wachtlijsten of gelden reserveringen (social cannabis club en initiatief ‘De Binnenstad Voorbij’).

Met de exploitanten van de coffeeshops is in 2016 een periodiek overleg gestart. Dit overleg heeft onder meer geleid tot verduidelijking en versoepeling van het handhavingsbeleid ten aanzien van coffeeshops en het beleid voor het vestigen van coffeeshops. Deze aanpassingen zijn in 2017 in werking treden. Het overleg met de exploitanten heeft in 2017 tweemaal plaatsgevonden.

In het regeerakkoord is het beleidsvoornemen opgenomen om te experimenten met het gedoogd telen van wiet voor recreatief gebruik. In Utrecht is hierop motie 2017/162 ('De Wiethouder wint') aangenomen. De minister van Justitie en Veiligheid (J&V) heeft aangegeven dat de experimenten met gereguleerde wiet alleen gericht zullen zijn op de aanlevering van legaal gekweekte wiet aan coffeeshops (de gesloten coffeeshopketen). Dit was aanleiding om de exploitanten van coffeeshops in Utrecht uit te nodigen voor een verkennend gesprek over de wietexperimenten. Dit gesprek heeft in januari 2018 plaatsgevonden.

Gebiedsgerichte integrale aanpakken 2017
In 2017 werd gewerkt aan de gebiedsgerichte aanpakken op de kop van Lombok, de Amsterdamsestraatweg, Sterrenwijk, Overvecht en in de Binnenstad (Breedstraat en omgeving). Al de gebiedsgerichte aanpakken krijgen vorm samen met bewoners en ondernemers.

Amsterdamsestraatweg (ASW)
Op de ASW ervaren bewoners, ondernemers en passanten een duidelijke afname van de criminaliteit en overlast. Vooral de collectieve sluitingstijden en de overlasttelefoon van Toezicht en Handhaving krijgt veel waardering. Alle partijen vinden voortzetten van de huidige integrale aanpak belangrijk, op de sporen Openbare ruimte, Vastgoed en Veiligheid. Met voor Veiligheid een accentuering op de aanpak van ondermijning.

Versnelling Overvecht
Overvecht kent sinds de start van de Versnelling (medio 2016) vier toezichthouders (wijkboa’s) alleen voor deze wijk. Zij zijn ‘vaste gezichten’, ze zijn bekend bij bewoners algemeen en bij jeugdigen specifiek. Hun focus ligt op het terugdringen van woninginbraak, autokraak en jeugdoverlast. Er zijn extra middelen voor aanpak problematische jeugdgroepen en de preventieve aanpak jeugd; door meer en vroegtijdige inzet voorkomen we dat problemen ontstaan of verergeren. Vanuit de Versnelling krijgen de docenten van alle Overvechtse basisscholen een training om polarisering en radicalisering in de klas te signaleren en te bespreken. En ten slotte is in 2017 mede op basis van het opgeleverde ondermijningsbeeld met partners samengewerkt aan de aanpak van drugscriminaliteit, woonfraude en facilitering door bedrijven. Daarnaast startte in een buurt van Overvecht een vernieuwende gebiedsaanpak, gericht op het gehele systeem in de buurt, om deze weerbaarder te maken tegen ondermijning.

Kop van Lombok
In 2017 zijn verschillende maatregelen ingezet om de overlast te bestrijden: extra uren jongerenwerk om meer zichtbaar aanwezig te zijn op straat (tegengaan overlast) en te investeren op begeleiding naar stage en werk. Ook zijn er drie mobiele camera’s geplaatst wat heeft bijgedragen aan vermindering van de overlast op hardnekkige plekken, en het opleggen van een gebiedsverbod. In de aanpak van ondermijnende criminaliteit is succes geboekt door twee ondernemingen te sluiten aan het Wolff en Dekenplein.

Sterrenwijk
Eind 2016 is de buurtaanpak Sterrenwijk gestart, met als doel bewoners beter te betrekken/ondersteunen en te informeren door middel van maatwerk en betere onderlinge samenwerking. In 2017 zijn twee bewonersavonden georganiseerd. Op het gebied van wonen, speeltuin, buurthuis en verpaupering zijn veel zaken opgepakt en de contacten met bewoners zijn verbeterd. Over  woningtoewijzingen zijn bewoners beter geïnformeerd over hoe het werkt en welke mogelijke regelingen er zijn. De samenwerking is op veel punten verbeterd. Het lukt nog niet alle betrokken partijen om maatwerk te leveren op een bij Sterrenwijk passende manier te communiceren. De aanpak wordt in februari 2018 geëvalueerd.

Breedstraatbuurt
De  aanpak Breedstraatbuurt is, net als voorgaande jaren, in een lichtere vorm voortgezet.
In december 2017 werd bekend dat onderdelen van Arkin/Inforsa medio 2018 gaan verhuizen naar de Wittevrouwenkade 6. Het betreft de verstrekking van methadon en behandel- en reclasseringsprogramma’s. Direct na dit besluit zijn de voorbereidingen gestart voor het opstellen van een beheerplan, de oprichting van een beheergroep en het organiseren van een schouw met bewoners, ondernemers, politie en gemeente. Het doel van deze initiatieven is eventuele negatieve gevolgen door deze verhuizing, zoals een toename van de overlast, te voorkomen of zo snel mogelijk aan te pakken.

Openbare manifestaties, demonstraties en voetbal
In 2017 zijn 107 openbare manifestaties en demonstraties voorbereid. Enkele demonstraties sprongen eruit wat complexiteit, media-aandacht en/of risico’s voor de openbare orde betreft. Begin 2017 waren er enkele demonstraties van Pegida Nederland in Utrecht. Deze zijn ordelijk verlopen.

Voor het betaald voetbal is opnieuw gewerkt met vooral collectieve vergunningen. Alleen bijzondere wedstrijden (qua risico) zijn nog apart vergund. In 2017 heeft de WEURO in Nederland, waaronder Utrecht, plaatsgevonden. Ook de huldiging van het Nederlands elftal heeft in Lepelenburg in Utrecht plaats gevonden. FC Utrecht heeft in 2017 sportief een goed jaar beleefd, waarin zij winnaar waren van de play-off wedstrijden in de eredivisie. Zij hebben voorrondes voor Europees voetbal thuis gespeeld tegen Lech Poznan en Zenit Stichting. Petersburg. De politie en gemeente hebben fors ingezet om de wedstrijden tegen Lech Poznan en Zenit Stichting Petersburg ordelijk te laten verlopen. FC Utrecht is in de voorronde uitgeschakeld.

Evenementen
In 2017 waren er ruim 800 evenementen in onze gemeente. Ongeveer 300 daarvan waren vergunningvrije straatfeesten. De overige evenementen, variërend van een klein evenement tot een groot dancefeest, zijn ten behoeve van de vergunningverlening, samen met politie en Veiligheidsregio, getoetst op onder meer veiligheid. In toenemende mate zijn organisatoren en hulpdiensten alert op dreiging en afwijkend gedrag van bezoekers van evenementen.

Koningsdag
Koningsdag is multidisciplinair voorbereid met onder meer politie en VRU (brandweer en GHOR). In 2017 is op een nieuwe manier de stad afgesloten voor (auto)verkeer door gebruik te maken van vlaggenmasten. Opnieuw is het belangrijkste aandachtspunt het managen van drukte en publieksstromen, ook in relatie tot de verbouwingen in het stationsgebied. Mede door de inzet van politie, gemeentelijke toezichthouders en de brandweer is Koningsdag 2017 vooral feestelijk verlopen.

Jaarwisseling
Bij de voorbereiding van de jaarwisseling is ook intensief samengewerkt. De aanpak van vuurwerkoverlast is versterkt door onder, meer het vergroten van de meldingsbereidheid, een vuurwerkdetectiesysteem, vuurwerkteams en de invoering van meer vuurwerkvrije zones. Ook de samenwerking met bewoners die in grote getalen de straat op gingen om toezicht te houden, had een positief effect.
Een besluit om naast de Voorveldsepolder, Vogelopvang Rotsoord, Dierenweide de Watertoren en Dierenweide Gagelsteede als vuurwerkvrijezones aan te wijzen, werd in december door het college vastgesteld. Middels gerichte communicatie zijn bewoners, instellingen en bezoekers van en rondom vuurwerkvrije zones geïnformeerd over deze maatregel. Instellingen in de gebieden kregen de beschikking over het telefoonnummer van het vuurwerkteam zodat zij bij overlast direct in contact konden treden met de handhavers.
Tijdens de jaarwisseling is wederom flexibel cameratoezicht ingezet op de Theemsdreef in Overvecht. Voor deze locatie is gekozen vanwege jaarlijks terugkomende problemen tijdens de jaarwisseling.
Onderzoek naar het draagvlak voor een vuurwerkshow en naar de wenselijkheid van meer vuurwerkvrije zones, leert ons dat de meningen van de Utrechters verdeeld zijn. Voor sommigen betekent een fijne jaarwisseling een jaarwisseling zonder vuurwerk of met weinig vuurwerk in de buurt, anderen houden graag vast aan de traditie. De discussie over de aanpak van vuurwerkproblematiek wordt het komend jaar ook op landelijk niveau scherper gevoerd. Utrecht volgt deze discussie nauwgezet en zal waar mogelijk samen met de G4 aan de discussie deelnemen.

Radicalisering
Het voorkomen van radicalisering en polarisering is aangepakt in het kader van Utrecht Zijn We Samen (UZWS). In 2017 heeft dit geleid tot een stijging van het aantal signalen ten opzichte van de voorafgaande jaren. Met hulp van versterkingsgelden is de afgelopen jaren geïnvesteerd in de signaleringsstructuur. Meer dan 300 professionals hebben de training multicultureel vakmanschap gevolgd om signalen van radicalisering te herkennen, te duiden en te adresseren. Ook het sleutelfigurennetwerk levert een belangrijke bijdrage aan de signalering. Het grote wederzijdse vertrouwen speelt daarbij een grote rol. De aantrekkingskracht om uit te reizen neemt fors af. Vooralsnog leidt het ook niet tot veel nieuwe terugkeerders. Ondanks de val van ISIS in Syrië is de voedingsbodem voor radicalisering en extremisme niet verminderd. ISIS is nog ondergronds en online actief, waardoor het aantal signalen naar verwachting niet snel minder zal worden.

Cameratoezicht
Ook in 2017 is een uitvoeringsplan cameratoezicht opgesteld en uitgevoerd. Het toezichtgebied Bernhardplein is opgeheven en de drie camera’s zijn verplaatst naar de Amsterdamsestraatweg en de Zwanenvechtlaan. De pilot flexibel cameratoezicht liep het gehele jaar 2017 en werd begeleid met een evaluatie. De drie flexibele camera’s zijn vier keer ingezet voor een periode van maximaal drie maanden. De gebieden waren achtereenvolgens Rokade in Noordwest, Lombok-oost in West, Aziëlaan en omgeving in Zuidwest en Terwijde-west in Leidsche Rijn. De camera’s zijn daarnaast gebruikt tijdens de jaarwisseling 2016 - 2017 en 2017 - 2018 in Overvecht op de Theemsdreef.

Maatschappelijke onrust en Bestuurlijke Informatie Justitiabelen (BIJ)
Alle signalen van mogelijke maatschappelijke onrust zijn beoordeeld en zo nodig opgepakt. Alle meldingen van vrijkomende gedetineerden die ernstige gewelds- of zedendelicten hebben gepleegd zijn in behandeling genomen. Deze meldingen vallen onder Bestuurlijke Informatie Justitiabelen (BIJ), waarbij de burgemeester vooraf informatie ontvangt om maatschappelijke onrust te voorkomen. Daarnaast is met diverse partners gewerkt aan een aantal dossiers om maatschappelijke onrust te voorkomen.

In 2017 hebben er in de gemeente Utrecht geen Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijdings Procedure (GRIP)-incidenten plaatsgevonden. Dit is een unieke situatie en betekent dat er geen complexe incidenten zijn geweest waarbij een gecoördineerde inzet van de hulpdiensten noodzakelijk was. Alle incidenten zijn binnen het reguliere optreden opgepakt. In 2015 waren er vier en in 2016 hebben er drie GRIP-incidenten plaatsgevonden.

De terroristische dreiging tegen Nederland is in 2017 niet afgenomen: het dreigingsniveau is nog steeds substantieel. Vanwege de aanslagen elders in Europa en de oproep van ISIS om een aanslag te plegen rondom de wedstrijd Engeland-Schotland tijdens de Women’s Euro 2017 is wederom ingezet op de voorbereiding op een terroristische aanslag in Utrecht door middel van opleidingen, trainingen en oefeningen. Door vaststelling van de Voorjaarsnota 2017 is de formatie voor terrorismegevolgbestrijding uitgebreid. De gemeente, de Veiligheidsregio Utrecht (VRU), politie en andere partners hebben zich door middel van planvorming, opleiding, training en oefeningen voorbereid op mogelijke crises op andere thema’s.

Zoals in het Regionaal Beleidsplan VRU 2016-2019 staat zijn er in 2017 geen nieuwe beleidsontwikkelingen geweest. Wel is in 2017 gestart met de voorbereidingen voor een nieuw Regionaal Crisisplan en een nieuw Dekkingsplan. Deze plannen moeten respectievelijk in 2018 en 2019 worden vastgesteld en gelden voor een periode van maximaal vier jaar.